„НИШТО” КАКО ЕВАНГЕЛСКА ПОРАКА..!
Значи, аскетскиот нихилизам не треба да се гледа како некакво претерување или некакво своеобразно празнословие на молчеливата пустина!
Поттикнувавето на одреден квалитет на самосвест што може да се мери со должината на ништавилото, во никој случај не треба да се сфати како некаква непознатост на аскетскиот дух.
Напротив, искушуваниот ум секогаш треба да го оценува аскетскиот нихилизам како чиста проекција на квалитетот и границите на човековата природа, во рамките на нејината автентична егзистенцијална перспектива.
– Што е човекот?
– И во која насока оди?
Доведувањето на овие две прашања во врска не може, а да не тргне од одреден квалитет на самосвест кој ќе се чувствува удобно во просторот на „ништо” и ништавилото.
Зашто човековата земна природа колку и да jа издигнува својата става за да го оправда своот дијалог со егзистенцијалната перспектива на висината на она што е „по подобие”, не може со своите моќи да ја пречекори областа на ништавилото!
– Што е човекот? Ништо!
Оваа немоќ на човекот, како единствена можност на духовниот живот, изобилно jа инспирира Евангелието Христово.
Евангелието те известува и те учи дека не си ништо и те поттикнува тоа навреме да го сфатиш, за да можеш да станеш „cè”: „Син Божји по благодат”.
Зашто прашањето:
– Во која насока оди човекот?
…има само еден одговор, кога почетокот на неговиот пат е сместен во просторот на нихилистичката самосвест.
– Што е човекот?
– Ништо!
– И во која насока оди?
-Во се’, кон Бога!
На тој начин во Евангелието Христово „ништо” станува претпоставка за „cè”.
За да станеш нешто, најпрво е потребно да сфатиш дека не си ништо, дека си „ништавило”.
*
Всушност, на тоа чувствување на ништавилото на нашата човекова природа, најпрво нам, „многупати и на многу начини” ни укажува Самиот Христос со својот личен живот.
Со светлината на утринската звезда пред нас се појавува големината на „ништавилото” во целокупната област на Неговиот човечки живот. Очовечувањето на Синот Божји секогаш има
значење на одредена „кеноза” која „го прави ништожно” бо-жеството во можните граници на човековата немоќ.
Бог станува човек во состојба на крајна немоќ.
Пророчкото око, наблудувајќи jа таа кеноза во нејзиното
нихилистичко врвно достигнување, не може, а да не ѝ испрати на човековата душа порака на изненадување и трагична заслепеност!
„И Го видовме; и во Него немаше ни изглед, ниту величие.” (Ис. 53,2).
*
А пред сѐ, кога требало да биде роден Спасителот на светот, Христос, образецот на човечкиот живот, не се нашло ни малку простор на гостољубива земја.
Роден е во јасли „зашто немаше за Него место во гостилницата” (Мт. 8,20; Лк. 9,58).
Само во просторот на животот на животните, Спасителот можел да Си најде прибежиште во првите часови од својот земен живот.
Но, и во подоцнежните времиња, кога „дојде правејќи добро”, , немал свој простор за почивка и живот.
„Лисиците имаат jами и птиците гнезда небески, а Синот човечки нема каде глава да приклони”, ќе рече „Господарот на небото и земјата” на ученикот кој ќе изрази желба да Го следи „каде и да појде”. А кога Пилат во салата на судницата го претставува Исуса на
разбеснетата толпа Евреи, тој поставува пред н
„крајно смирение” на еден „уништен” човек!
Удари, камшикувања, псовки, и сите други изрази и постапки на понижување и омаловажување на Исусовото лице, нѐ потсетуваат на Исаиното месијанско пророштво.
Вистина! Исус од салата на судницата немал „ни обличје, ни убавина”. Имал само беспрекорни знаци на „крајно смирение”.
И конечно, Распетието!
Тука врв предизвикува вртоглавицата во човековиот дух додека го набљудува прикован на дрвото на проклетството Оној Koj за нас стана проклетство!
Зашто тоа набљудување го праќа во длабочините на човечкото
срце шепотот на распнатиот Месија:
– „А јас сум црв, а не човек; потсмев за луѓето и презир
во народот” (Пс. 21,6)*
Впрочем, „ништо” станува појдовна точка на учењето во близината Исусова за оние кои сакаат да Го следат и да Го наследат во Неговото месијанско дело
Од идните ученици Исус не бара образование, социјални звања, положба, телесни квалитети или некои други човечки претпоставки.
Toj сака тие да бидат „ништожни” во поглед на своите можности или „поддршки” во овој свет.
Поради тоа тие „оставија сѐ и тргнаа по Него” (Лк. 5,11). Тие самите, тие и нивното „jас”, се предале себеси на Исуса Назареецот, со доверба која произлегла од призивот на појдовната точка на ништавилото!
Млади луѓе
или средовечни, станувајќи ученици Христови, „на патот”
кон остварувањето на идеалите и целите што ги маѓепсале или просто допреле до нив, се одрекуваат од сите свои егзистенцијални цели, се „самоуништуваат”
… и се предаваат!
Но, кому? На некој „непознат”! На некој „учител” чија достојност сѐ уште не била доволно испитана.
Идните ученици во граничната точка на изборот сѐ уште не ги виделе Неговите восхитувачки и убедливи чуда, па некои од нив можеби и не биле сигурни дали нивниот избор имал елементи… на сигурност!
И покрај сето тоа, се гледа дека некаква егзистенцијална жед ги довела дванаесетте ученици во Христова близина, имајќи го како поттикнувачки момент напуштањето на сѐ.
„Ете, ние сѐ оставивме и одиме по Тебе”, ќе му одговорат на своіот Учител
овие ученици кога Toj после првата „тврда беседа” во Капернаум, ќе изговори и „втора”: „Да не сакате и вие да си отидете?” (Јн. 6,67).
Меѓутоа, каде и би отишле овие луѓе, кои имајќи го како
појдовна точка напуштањето на сѐ, односно „ништото” на човековата немоќ, достигнале до интуитивното чувство на сигурност дека го „пронашле Месијата” (Јн. 1,42)?
Секоја нова ориентација за нив би била уште погруба реалност.
Поради тоа сметале дека е најдобро да останат во просторот на прифакањето на острите зборови, каде биле удостоени со „jадење на Синот човечки” и пиење „на крвта Негова”!
Да го „уништат” постоењето на својот Учител со ова несфатливо јадење и пиење!
И така, попрво избрале да го упатат во иднина сфаќањето на овие несфатливи зборови Христови.
Овој нивни избор (да го одложат за во иднина сфаќањето на овие остри зборови Христови) претставувал продор во просторот на ништавилото и човековата самосвест.
Зашто напуштањето на способноста да jа сфатиш смислата на патот кој го следиш, исто така, претставува едно искуство остварено во просторот на ништавилото!
*
А потоа, воспитувањето со кое Христос ги воспитува Своите ученици е педагогија кон остварување на ништавилото.
Само ако тргнат од просторот на ништавилото на човековите можности, учениците и апостолите ќе бидат во можност да стекнат „cè”.
Со тоа се надахнуваат како основно начело на својата апостолска активност. А бидејќи едно такво начело
не може лесно да се пренесе по теориски пат, Учителот им го дава искуствено.
Па, така, како на некаква вежба на еден „гимназиски” час по мисионерство, ги испраќа да проповедаат, имајќи со себе само самосвест за ништавилото. Односно, без никакви човечки можности.
„И им рече: ‘Не земајте ништо за по пат: ни торба, ни леб, ни сребро, ниту по две облеки да имате’” (Лк. 9,3).
Мислите и духот на учениците треба секогаш да бидат ориентирани кон „ништожниот” квалитет на човековата моќ.
Тоа секогаш ќе претставува една кеноза од посебен карактер, но и апсолутна зависност од благодатта Божја.
А тоа искуство учениците го стекнале вистински, поучувајќи се на апостолското дејствување.
Сфатиле добро дека единствено самосвеста за ништавилото во областа на човековите можности може да им обезбеди можност да донесат плодови во тоа дело!
Поради тоа, кога, во една кризна фаза, Учителот ќе ги праша, тие ja потврдуваат творечката вредност на човековата самосвест
за ништавилото.
„Па им рече: ‘Кога ве пратив без ќесе, и без торба, и без обувки, останавте ли лишени од нешто?
Тие одговорија: ‘Од ништо”” (Лк. 22,35).
*
Впрочем, нихилистичкиот квалитет на самосвеста навре-жме го сфатил и апостолот на Народот, и покрај фактот што за него не учел во гимназијата на мисионерството во кругот на Христовите ученици.
Апостолот Павле го доживеал нихилистичкиот квалитет на самосвеста во фактот на својот призив на таков живот.
Тој на движење од ништавилото, не е научен во рамките на мисионерското нурнување, туку го доживеал
како егзистенцијален потрес кога, паѓајќи на земјата, слушнал: „глас кој му зборува: Савле, Савле, зошто ме гониш?”
Toj Савлов пад на земјата, истовремено, претставувал
отфрлување на неговите човечки можности во нивниот земен квалитет.
Пагајќи долу, ги предал своите човечки можности на нивните „ништожни” можности, односно на „земјата од која е
земен”.
Од таа причина, кога станува од земјата, се исправува на нозе потполно „уништен”.
Слеп, немоќен, збунет! Во таква состојба, само воден од некоі друг, можел да стигне до некој
простор… на утеха!
Во тој простор добил време подобро да го испита квалитетот на нихилистичката самосвест:
„И беше три дена слеп, и не јаде, и не пи” (Дела 9,9).
Но, бидејќи и тие три дена биле малку, му биле потребни три години осамеништво во Арабија за да може да го изучува впечатливото откровение на својата нихилистичка самосвест за време кризното патување кон Дамаск!
Оттогаш па натаму, Павле, тоа „ништо” на човековите можности, ќе го носи како талисман во своето срце. Неброено пати ќе се потсети себеси и другите дека е ништо, дека нема
ништо!
Меѓутоа, поради таа причина тој има „сѐ”.
А тоа начело на животот ќе надахнува и ќе проповеда по сите области на полнотата на Црквата, тврдејќи одговорно дека ние христијаните живееме „како ништо да немаме, а сѐ имаме” (2 Кор. 6,10).
*
На тојначин, врската меѓу „ништо” и „cè”, во Евангелието Христово, станува темелна идеја на духовниот живот. За да напредува духовно, не може твојот ум да биде ориентиран кон ,,да се има” (да имаш) или кон „да се биде” (во смисла нешто да си или да бидеш).
Стекнувањето на „сѐ” во духовниот живот се реализира со цврста и искрена ориентација кон „ништавилото” на човековите можности.
Тоа значи дека како духовно битие не те остварува она што го имаш, ниту она што си, од кој и да е аспект, туку чувството дека не си ништо, односно си ништавило!
Меґутоа, особено длабоката смисла на нихилистичката
самосвест, во врска со духовниот живот, jа сретнуваме на две, за нашата тема, особено значајни места во Павловите посланија.
И тоа најпрво во единаесеттата глава од Второто послание до Коринтјаните. Таму јасно може да се воочи очајничката борба на Павле за да не се пофали за што и да е.
Зашто тoj секој вид на фалење го смета за безумие! Од таа причина, принуден од природата на тешкотијата на апостолското дело,
прифаќа и самиот да се пофали и да зборува „како во безумие” (2Кор. 11,17).
Фалбата е пројава и израз на непромисленоста и нерасудувањето, односно безумието.
„Зашто, не оној што се фали сам е достоен, туку оној кого што Господ го фали” (2 Кор. 10,18).
Тоа значи дека „оној кој се фали, нека се фали не гор-ждеејќи се, туку со смирение, упатуваки jа славата за добрите
дела на Господа, за кои Самиот Бог му дал сила и благодат да ги направи” (2 Кор. 10,17). Без благодатта Божја, човекот е ништо.
Но, и кога ќе ја прими благодатта Божја, тој не станува некој кој може самостојно да jа оствари својата човечка самосвест.
Тој секогаш е ништо. А таа нихилистичка самосвест
подобро jа сфаќа кога ќе jа здобие благодатта Божја.
Тогаш е во состојба со голема јаснотија на мислите да помисли: „Што сум jаc? Ништо! Со благодатта на Бога сум тоа што сум” (1 Кор. 15,10).
Значи, во суштина секој човек (а особено добриот христијанин) е ништо. Меѓутоа:
„Зашто оној кој сам себе се смета за нешто, а е ништо, тој се мами самиот себе” (Гал. 6,3). Таа темелна мисла на апостолот Павле одново нѐ доведува во врска co шизофренијата…
Пренесено од книгата “Шизофренија или аскетизам? Проблем на егзистенцијален избор” од Јован Корнараки