ЗОШТО СЕ ЈАВУВА БОЛЕСТА СПОРЕД ТОЛКУВАЊЕТО НА СВЕТИТЕ ОТЦИ НА ЦРКВАТА
Св. Игнатиј Брјанчанинов
Телесното мудрување за болестите се смета за несреќа, а нивното исцелување, особено чудесното – за најголема среќа, притоа не обрнувајќи внимание дали исцелението е испратено за корист на душата или за нејзина штета.
Духовниот разум, во болестите кои се испратени по Божја промисла и во нивното исцелување, кое го дава Божествената благодат, ја гледа милоста Божја кон човекот.
Духовниот разум, кој е озарен со светлината на Божјото слово, се поучува од двата случаи за богоугодно и спасоносно однесување.
Тој учи дека е дозволено да бараме и да Му се молиме на Бога за исцеление на болеста, но со цврста намера, откако ќе ни се врати здравјето и силата, да ги употребиме за служење на Бога, а никако за служење на гревот и суетата.
Во спротивно, чудесното исцеление на болниот само ќе му послужи за осуда и за навлекување на поголема казна во времето и вечноста.
Ова го сведочи Господ, Кој го исцелил раслабениот и му рекол:
„Ете, сега си здрав и не греши веќе, за да не те снајде нешто полошо!“ (Јов. 5, 14).
Духовната причина за болестите и како ги толкуваат Светите Отци
Човекот е слаб и лесно се свртува кон гревот.
Кога и некои светители, кои имале благодатен дар на исцелување и изобилувале со духовно расудување, биле подложни на искушенија и паѓале, тогаш тој дар Божји би можел лесно да биде злоупотребен од телесните луѓе, кои немаат јасно разбирање за духовноста.
И многумина го имаат злоупотребено!
Добивајќи на чудесен начин исцеление, тие немаат обрнато внимание на добродетелите и на својата обврска да бидат благодарни за тоа добро, туку почнувале да водат грешен живот и тој дар Божји го искористиле за сопствена штета, се оттргнале од Бога и го загубиле спасението.
Од таа причина, чудесните исцеленија се случуваат ретко, иако телесното размислување ги цени и ги посакува.
„Просите, а не добивате, оти зло барате, за да го трошите на вашите похоти“ (Јак. 4, 3), ни вели апостолот.
Духовниот разум нè учи дека болестите и другите неволји кои Бог им ги праќа на луѓето се даваат по милосрдието Божјо, како горчлив лек за болните, да ни помогнат во нашето спасение и за нашата вечна корист.
Често, многу често, болеста станува поголема добродетел отколку исцелувањето, доколку дошло до него.
Болеста станува толку важно добротворство, што нејзиното одземање преку исцелението би било одземање на најголемото добро, кое е далеку неспоредливо со минливото добро коешто го дава исцелението од телесните болести.
Сиромавиот и болниот Лазар кој се спомнува во Евангелието, не бил исцелен од болеста и не бил избавен од сиромаштијата, па завршил во таквата состојба во која долго се мачел, но поради неговото трпение Ангелите го вознесле во прегратките Авраамови (Лука 16, 22).
Целото Свето Писмо сведочи дека Бог праќа разни неволји, вклучувајќи ги и телесните, на оние луѓе кои ги сака (Евр. 12, 6).
Светото Писмо тврди дека сите Светии, без исклучок, талкајќи по земјата поминале тежок и трнлив пат, исполнет со секојдневни неволји и сиромаштија.
Појдувајќи од таквото поимање на неволјите, вистинските слуги Божји, кон неволјите што ќе им се случече се однесувале со највозвишена расудливост и смирение.
Каква и неволја да била во прашање, тие ја дочекувале како нешто што им припаѓа, верувајќи дека неволјата не би дошла доколку не ја допуштил праведниот и себлаг Бог, според човечките потреби.
Прво нивно дело по доаѓањето на неволјата било спознанието дека е заслужена.
Причината за неволјите секогаш ја барале и пронаоѓале во себеси.
Потоа, ако согледале дека неволјата им е пречка за богоугодување, тие се обраќале со молитва кон Бога за да ги избави од неволјата, оставајќи го исполнувањето или неисполнувањето на молитвата на волјата Божја и во никој случај не сметајќи го правилен својот став за доживувањето на неволјите.
Тој и не може да биде потполно правилен: судот на ограничениот, макар и свет човек, не ги зема во предвид сите причини за неволјите како што што тоа го зема во предвид сеприсутното око Божјо кое гледа сè, кое допушта неволји на своите возљубени слуги.
Светиот апостол Павле трипати Му се обраќал на Бога со молитва за ангелот сатанин, кој му пречел во проповедањето на Евангелието, да биде оттргнат.
Но, молитвата на Апостолот не била услишана: судот Божји по тоа прашање бил поинаков од судот на боговдахновениот Апостол (2 Кор. 12, 7).
Предавањето на самите себеси на Божјата волја, и искрената и побожна желба таа волја и да се исполни на нас, претставува неопходна и природна последица на вистинското духовно расудување.
Светите монаси, кога биле подложувани на болести, тоа го примале како најгоелемо добротворство Божјо, трудејќи се да пребиваат во славословие и благодарење на Бога и не барале исцеление, иако чудесните исцеленија најмногу се случувале токму помеѓу светите иноци.
Тие сакале трпеливо и смирено да го поднесуваат она што е по допуштение Божјо, верувајќи и исповедајќи дека е тоа многу покорисно за душата отколку било кој друг доброволно избран подвиг.
Преподобниот Пимен Велики вели:
„Три монашки подвизи се рамни по своето достоинство:
кога некој правилно безмолвстува,
кога некој боледува и Му благодари на Бога
и кога некој го извршува послушанието со чиста помисла“.
Во египетскиот скит, каде што се подвизувале најголемите свети монаси, живеел и преподобниот Венијамин.
Поради неговиот добродетелен живот Бог му дал изобилен дар на исцеление на болести. Имајќи го тој дар, тој и самиот се разболел од тешка и долготрајна водена болест. Многу отекол.
Монасите биле принудени да го преместат од неговата во друга келија, поголема и поширока, и поради тоа да ја извадат вратата од неговата келија заедно со касата.
Во другата просторија му направиле посебно седиште, бидејќи не можел да лежи.
Иако самиот се наоѓал во таква положба, преподобниот продолжил да ги исцелува другите, а на оние кои ги гледале неговите страдања и сочувствувале со него, ги советувал да се молат за неговата душа, а да не се грижат за телото.
Тој говорел:
„Кога телото ми е здраво – од него немам никаква особена корист. Сега пак, кога сум болен, тоа не ми нанесува никаква штета“.
Авва Петар раскажувал дека кога еднаш го посетил преподобниот Исаиј Отшелник, го затекнал како страда од тешка болест и му изразил сочувство, а на што преподобниот му одговорил:
„Толку сум измачен од болеста, што едвај успевам да го задржам сеќавањето на грозното време (на смртта и Судот Божји).
Кога моето тело беше здраво, сеќавањето на тоа време ми беше потполно туѓо. Кога телото е здраво, во него полесно се поттикнуваат дела, кои се непријателски кон Бога. Страдањата ни помагаат да ги чуваме заповедите Божји“.
Во болестите и во другите неволји кои ќе им се случеле, Светите Отци се труделе, како прво, да покажат трпение колку што тоа било до нив:
прибегнувале кон самопрекорување и самоосудување, притискајќи го со нив своето срце и приморувајќи го на трпение; се сеќавале на смртта, Божјиот Суд и вечните маки, пред кои земните страдања изгледаат бледи; своите мисли ги вознесувале кон промислата Божја, потсетувајќи се на ветувањето на Синот Божји дека неотстапно ќе пребива со верните и ќе ги чува, со што своето срце го поттикнувале на спокојство и храброст; се приморувале себеси да го славослават Бога и да Му благодарат за неволјите, се приморувале себеси на задобивање на свест за својата грешност која, по праведноста на Судот Божји, токму поради добротата Божја, бара казна и вразумување.
Покрај сопствениот, колку што е можно поголем труд околу задобивањето на трпението, тие почесто вознесувале и пламени молитви кон Бога да им дарува и духовен дар – благодатно трпение, кое е неодделиво од вториот духовен дар – благодатното смирение, а обата заедно служат како сигурен залог за спасението и вечното блаженство.
Великите отци–схимници не им давале исцеление на своите ученици, кои по допуштение или промисла Божја би се разболеле, иако тоа можеле лесно да го направат, зашто не сакале да ги лишат од духовното напредување кое болеста секако мора да го донесе, доколку се поднесува во согласност со духовното предание на Црквата.
Игуменот на Наскиот манастир, преподобниот Серид, ученикот на Варсoнуфиј Велики, кој и самиот молитвено тихувал во тој манастир, долго време бил болен.
Некои од постарите браќа го замолиле Варсoнуфиј да го исцели игуменот. Светиот Варсануфиј им одговорил:
„За здравје на мојот син можат да се помолат на Бога и овде присутните светии – и веднаш би оздравел; но тој од тоа нема да ги добие плодовите на трпението. Оваа болест му е многу корисна заради трпение и благодарење.
Објаснувајќи ја неопходноста од страдањето за Христовиот подвижник, светиот Исак Сириски кажува:
„Искушението му е од корист на секој човек. Ако дури и на апостол Павле му било од корист, тогаш нека „се затворат устите на сите, и така целиот свет да стане виновен пред Бога“ (Рим. 3, 19).
Подвижниците се подложуваат на искушение за да го умножат своето богатство: заспани – за да се разбудат, свои – за да бидат уште подобро усвоени.
На неукиот син не му се дава да управува со татковото богатство, зашто тој не би знаел со него корисно да располага.
Поради тоа, Бог најпрвин искушува и исцрпува, а потоа го дава дарот.
Слава Му на Владиката, Кој преку горчливи лекови ни дава најслатко здравје. Нема човек кој не се измачил за време на школувањето.
Нема човек на кого не му се причинило горко времето кога се напојувал за да стекне духовна сила. И тоа што истрпуваме, не е наше.
Како би можел глинен сад да држи бистра вода, ако претходно не би бил зајакнат со Божествен оган?
Ако во побожноста непрестано сакаме трпение и со смирение го бараме од Бога, ќе добиеме сè во Христа Исуса, нашиот Господ.
ЗОШТО СЕ ЈАВУВА БОЛЕСТА СПОРЕД ТОЛКУВАЊЕТО НА СВЕТИТЕ ОТЦИ НА ЦРКВАТА
Појдувајќи од таквото поимање на неволјите, вистинските слуги Божји, кон неволјите што ќе им се случече се однесувале со највозвишена расудливост и смирение.
