Во Светото Писмо честопати се зборува за видовитоста на умот, како и за заслепеноста на умот.
Апостол Павле им посакува на ефесјаните Бог да ги “просвети очите на срцата ваши” (1, 18).
А псалмопеецот го моли Бога:
„Отвори ги очите мои, и ќе ги разберам чудесата од Твојот закон” (Псал. 118,18),
мислејќи тука на очите на умот и на внатрешниот вид, co кој единствено може да се види законот Божји.
Умот е око на целата душа. Умот е прозорец на душата кон Бога. Додека умот е чист, светол и отворен кон Бога, сета душа ја зафаќа небесна светлина, та нашите мисли правилно се воздигнуваат кон Бога.
Сите чувства на нашето срце се слеваат во љубовта кон Бога и неговиот закон.
Сите наши намери и тежнеења, сите дела на нашата душа се светли, здрави и упатени кон службата на Бога.
Како осветлено поле по кое пасе стадо и овчарите се веселат и во кое волците не смеат да влезат од светлината!
Дури кога ќе зајде сонцето и ќе се стемни, волците се осудуваат да слезат во полето и да бараат плен за себе.
Кога нашата душа е осветлена co чистиот и здрав ум, ослободена е од дивите ѕверови – пороците и страстите кои ја напаѓаат само тогаш кога ќе ја покрие темнината на болниот ум.
Кога умот е
чист, сѐ е чисто во човековата душа, а тогаш и целиот човек е чист.
А на чистиот човек, пак, сѐ му е чисто (Тит. 1,15).
Без сомнение е дека во секој човек и покрај најголема чистота има и нечистотија.
Но човек co чист ум не ja гледа нечистотијата.
Тој го насочува својот ум, а умот целата душа, само на тоа што е чисто, како внатре во човекот, така и во надворешниот свет
И насочувајќи го својот ум само на тоа што е чисто, човекот сѐ повеќе се богати co чистотата.
Колку повеќе нашиот ум се задржува на Господа Исуса Христа, како на совршена чистота и светлина, толку повеќе нашиот ум, a преку умот и срцето и душата, стануваат сѐ почисти, осветлени, посветли и повидовити.
Ако се одврати умот од Бога, ако се откаже од Бога и хули на Бога, тогаш светилникот на душата згаснува, тогаш прозорецот на собата е заѕидан, а водачот на душата се лизнал од патот и паднал во бездна.
Дури тогаш колкава ли е темнината на душата!
Тогаш настанува збрка во душата, и слепечко тапкање и пипање де по овој де по оној пат.
Една моментална мисла ќе се истакне како водач на душата, како една вештачка искра, но таа брзо гасне и му го предава водството на моментално чувство, кое пак го сменува друго чувство и друга мисла, сѐ додека човекот најпосле не падне во темнината на човечкото очајание.
Тогаш изнемоштената и затемнета душа наполно му се предава на водството на телото, кое е вистинска темнина и слепило без душевна виделина.
И телото станува водач. И слепецот почнува да го води слепиот додека двајцата неминовно не паднат во бездна.
Преземено од книгата “Омилии”
