ФАРИСЕЈСТВО
• Да се потрудиме да го претставиме фарисејот, позајмувајќи ја неговата слика од Евангелието, за секој што ќе го види тоа чудесно изобразување, да може внимателно да се чува, според завештувањето Господово, од фарисејскиот квасец (Мат. 16, 6): тоа значи од фарисејскиот начин на размислување, од нивните правила и нивните однесувања.
Задоволувајќи се co исполнување на надворешните религиозни обичаи и co правење на некои видливи добри дела, кои не им се туѓи ниту на незнабошците, фарисејот умилкувајќи се им служи на страстите кои постојано се обидува да ги прикрие и кои, во значајна мерка не ги гледа и не ги признава во себе, а кои го прават целосно слеп во однос на Бога и на целокупното Божествено учење.
Познанието, а потоа и видението на дејствата на душевните страсти во себе, се овозможува co покајание; но фарисејот е затворен за покајни чувства.
Како може да се смири и умили срцето кое е задоволно co себе?
Неспособен за покајание, тој не е во состојба да ja види светлината на Божјите заповеди, кои ги просветуваат очите на умот. Иако го чита Светото Писмо, иако во него ги гледа овие заповеди, тој во својата помраченост не се задржува на нив: тие бегаат од неговите погледи и тој ги заменува co сопствено мудрување, бесмислено и изопачено.
Што може да биде почудно и поневкусно од фарисејското мудрување спомнато во Евангелието!
„Ако се заколне некој во храмот, не е ништо – тврделе фарисеите – но ако се заколне некој во црковното злато, виновен е” (Мат. 23,16).
Оставајќи го исполнувањето на Божјите заповеди, кои ја сочинуваат суштината на Законот, фарисејот тежнее кон детално исполнување на надворешните ситници, макар тоа да е и co очигледно нарушување на заповедите.
Светите Божји заповеди, во кои е вечниот живот, фарисеите потполно ги занемарувале, потполно ги заборавале! “Давате десеток – им велел Господ – од нане, копра и кинин, а сте го оставиле најважното во Законот: праведноста, милоста и верата…
Водачи слепи, вие комарецот го цедите, а камилата ја проголтувате” (Мат. 23,23-24).
Најскриена од сите душевни страсти е суетата. Оваа страст повеќе од другите се маскира пред човечкото срце, овозможувајќи му задоволство, кое често се доживува како утеха на совеста, како Божествена утеха.
Токму co суета е заквасен фарисејот. Тој прави се’ за човечка пофалба; тој вели дека и неговата милостина, и постот, и молитвата имаат сведоци.
Тој не може да биде ученик на Господ Исус Христос, Кој на Своите следбеници им наредил да ја занемаруваат човечката слава и да одат по патот на понижување, лишување, страдање…
Мислата за небесната, духовна слава, за славата Божја, вечна, за самата вечност, нема пристап до неговата душа, која се влече по земјата, по земниот прав и гнилеж.
Фарисејот е среброљубив. Неговото срце е таму каде што му е богатството. Таму е верата негова, таму е надежта негова, таму е љубовта негова!
Co уста, co крајот од јазикот, тој Го исповеда Бога, a co срцето го отфрла. Никогаш не го чувствува Божјото присуство, не ja гледа Божјата промисла, не знае искуствено што значи страв Божји.
За неговото срце нема Бог, нема ближни. Тој целиот е од земја, целиот е телесен, целиот е во власт на душевните страсти, тие го придвижуваат, управуваат co него, го влечат кон своето беззаконие; тој живее и дејствува единствено од самољубие.
Во таа душа подигнат е идолот „јас”. Ha идолот постојано му се кади co темјан, постојано му се принесуваат жртви. Како во таа душа може да се соедини служењето на сесветиот Бог co служењето на гнасниот кумир?
Таа душа е во страшна запуштеност, во страшен мрак, во страшно мртвило. Тоа е мрачна пештера во коja живеат само диви ѕверови или лути разбојници.
Тоа е гроб украсен однадвор, за сетилните очи кои лесно можат да се измамат, а внатре е исполнет co мртви коски, смрдеа, црвци, co секаква нечистотија.
Бидејќи е туѓ на Бога, фарисејот има потреба пред луѓето да се покажува како служител Божји; бидејќи е исполнет co беззаконија, тој има потреба на луѓето да им се претставува како да е исполнет co добродетели; стремејќи се кон тоа да им удоволи на своите страсти, тој има потреба своите постапки однадвор да ги направи достојни.
На фарисејот му е неопходна маска.
Тој никако не сака навистина да биде благочестив и добродетелен, туку само сака луѓето да го сметаат за таков, па затоа се облекува во лицемерие. Се’ во него е наместено, се’ во него е однапред смислено!
Делата, зборовите, целиот негов живот, се’ претставува постојана лага. Неговото срце, како мрачен ад, е преисполнето co секакви страсти, co секакви пороци, co непрекинато мачење.
Токму тоа негово адско срце издишува против ближниот co нечовечност, co убиствено чувство на соблазна и осудување. Фарисејот кој се труди да испадне праведен пред луѓето, а во душата е чедо на сатаната, зема од Божјиот Закон некои црти и се украсува co нив, за неискусните очи во него да не го препознаат Божјиот непријател, туку да му се доверат како Божји пријател и така да станат негова жртва.
Фарисејот не го осудува злото во ближните, ниту порокот, ниту нарушувањето на Законот Божји. He! Како може да го осудува злото, на кое му е другар и миленик?
Неговите стрели се насочени кон добродетелта. Но, за да биде попрецизен, тој ја клевети добродетелта, припишувајќи и’ зло, соблазнувајќи се на тоа зло, и додека навидум го победува злото, тој го убива омразениот слуга Христов. •
Колку е ситно и злонамерно чувството на соблазност! Фарисејот се преправа и до ситници се држи до формата на Законот, додека jа гази неговата суштина.
Фарисеју, мрачен и слеп! Слушни што ти вели Господ:
милост сакам!
Кога ќе согледаш недостаток кај ближниот, твоето срце нека се смилува над него: тој е твој орган! Немоќта коja денес ја забележуваш кај него, утре може да стане твоја немоќ.
Ти се соблазнуваш затоа што си горд и слеп! Се гордееш co себе бидејќи исполнуваш некои надворешни одредби на законот; ги презираш и ги осудуваш ближните, кај кои го забележуваш секој ситен престап, a не ги забележуваш исполнувањата на големите, скриени добродетели, омилени на Бог, а непознати на твоето гордо, гневно срце.
Доволно не си се загледал во себе; не си се видел себеси: само затоа не се сметаш себеси за грешник. Затоа не е смирено твоето срце, не е исполнето co покајание и смирение; затоа не сфаќаш дека и тебе, како и на другите луѓе, ти е потребна Божјата милост и спасение.
Страшно е да не се сметаш себеси за грешник! Исус се одрекува од оној кој себеси не се смета за грешник: He дојдов – вели Он – да ги повикам праведниците на покајание, туку грешниците.
• Отровот, кој потполно ги труе постапките на фарисеите, се состои во тоа што тие сите свои дела ги прават за да ги видат луѓето (Мат. 23,5). Основа на нивното дејствување е барање на човечка слава; средство за постигнување на таа цел е лицемерието.
Лицемерието го сочинува карактерот на фарисеите. Господ го нарекол лицемерието нивни квасец (Лука 12, 1). Целокупното дејство на фарисеите е проникнато co лицемерие; суштина на секое нивно дело е лицемерието.
Лицемерието, кое се раѓа од суетата, т.е. од барање на човечки пофалби и слава од луѓето, co своите успеси ја храни суетата. Кога пак, суетата ќе достигне зрела возраст, нејзиното дејство од нагонско се претвора во постојан стремеж; тогаш од суетата настанува безумната и слепа страст – гордоста.
Гордоста е смрт на душата во духовен поглед: душата обземена co гордост не е способна ниту за смирение, ниту за покајание, ниту за милосрдие, ниту за било какви други духовни мисли или чувства, кои овозможуваат живо познание на Искупителот и го приближуваат човекот кон Hero.
3a да го одвратиме од себе страшниот отров кој го донесува фарисејскиот квасец, да се потрудиме, според завештанието од Евангелието (Мат. 6), Божјите заповеди да ги исполнуваме единствено заради Бог, внимателно криејќи го тоа исполнување од разорните човечки погледи.
На земјата да дејствуваме заради Бог и небото, a не заради луѓето! Да дејствуваме и за луѓето, но не за од нив да измамиме пофалба за себе, туку вистински да им помогнеме и да им дадеме корист, за што тие често ги растргнуваат своите доброчинители, како што глупавите ѕверови често ги растргнуваат оние кои ги обиколуваат и ги хранат.
Така постапувале co светите апостоли и co многу други Божји угодници.
Неуморно да внимаваме на себе, да ги забележуваме своите прегрешенија и недостатоци!
Да Го молиме Бог да ни го открие нашиот пад и огревовеноста!
Постојаниот стремеж кон исполнување на Божјата волја, малку по малку ќе го уништи во нас задоволството co себе и ќе не’ облече во блажено сиромаштво на духот. Облечени во таа света благодатна облека, ние ќе се научиме на богоугодно стоење пред Бог, заради што смирениот цариник е пофален во Евангелието.
Молејќи My ce на Бог co длабока и искрена свест на срцето за својата грешност, ние ќе добиеме прошка на гревовите и обилност од вистински богатства, минливи и вечни: бидејќи секој што се смирува, ќе се возвиши co семоќната и себлага десница на Господ Бог, Создателот наш.
Пренесено од книгата “Енциклопедија на православниот духовен живот” од свети Игнатиј Брјанчанинов
Подготви Мина Даниловска
