3. 27 април 1940 г.
Го добив твоето писмо. По Божја милост останав жив, иако спијам на легло од штици, спокоен сум во духот, дури и не мислам на Валаам, исто како и да не сум живеел таму.
Го разбрав твоето писмо, бидејќи тоа е пишувано co чувства и jac ja почувствував силата на зборовите. Валаам мирно го напуштив и неговото бомбардирање спокојно го поднесов. За време на тревогата не бегав да се скријам во скривница, иако ja имавме во црквата, туку седев во својата келија и го читав светото Евангелие.
Од експлозијата на бомбите се тресеше зградата, стаклата на прозорците се разлетаа во парчиња и вратите се отвораа, a jac имав некое внатрешно убедување дека ќе останам жив. Од Валаам моравме да си заминеме брзо, иако многу малку понесов co себе, сепак не жалам, но многу ми е жал што твојата икона и оној родителски благослов останаа да висат на ѕидот. Зедов неколку светоотечки книги и тоа е доволно.
Дури, иако си се ослободила од страстите, сепак имај смирение и не верувај во себе се’ додека не легнеш во гроб. Нашиот труд треба да биде во секоја добродетел, а успехот зависи од Божјата благодат.
Благодатта, пак, Бог не ја дава за трудот, туку за смирението; колку човекот ќе се смири, толку и благодатта го посетува. Те советувам да ги прочиташ Петте беседи за чистотата на срцето од св. Макариј Велики, кои се печатени таму кај вас.
27 јуни 1940 г.
Блажена е твојата состојба, ако се чувствуваш бедна и како дете меѓу духовно образованите луѓе, не завидувај им на таквите и не стреми се кон духовни восхитувања. Мистиците тежнеат кон такви лажни чувства и наместо да достигнат вистинско созерцание, паѓаат во ѓаволска прелест.
Благодатно чувство му дава Господ на човекот, ако неговото срце е очистено од страсти. Такви биле светите отци, а ние грешните треба да се молиме co покајнички чувства и да бараме од Бога помош во борбата co страстите.
Во Отечникот е кажано:
„Ученикот му рекол на старецот: тој и тој гледа ангели. Старецот одговорил: ‘He e чудно што тој гледа ангели, јас би се зачудил на тоа тој да ги види своите гревови”.
Иако оваа поука на старецот е кратка, сепак во духовна смисла е многу длабока, бидејќи најтешко од се’ е да се спознаеш самиот себе. Ми пишуваш:
„Зборовите на молитвата и Господ се соединија и како неразделно co мене е Самиот Господ”. Тука нема грешка. Така треба и да биде.
Да, „задоволството, богатството, родителската љубов и пофалбите од околината” се голема пречка во духовниот живот. Светите Отци од овие поводи за грев многу се плашеле и ги одбегнувале co сите сили, не поради тоа ли одеа во манастири и пустини? Но ти не треба никаде да бегаш, туку труди се да бидеш мудра како змија и незлоблива како гулаб, се останато е — минливо, празно како лажното злато.
Треба да паметиме, дури и да се убедиме самите себе дека, ако не денес, тогаш утре ќе умреме, таму е вечниот живот и време повеќе нема. Господи, помилуј!
Продолжи да се молиш како што се молиш сега. Ако ги имате житијата на светиите, ти советувам да ги читаш, тие многу вдахновуваат и на многу нешта подучуваат.
Co љубов во Христа.
(Од книгата „Писмата на валаамскиот старец“)
