Сретение Господово
Богочовекот Христос – како една сложена Божествена Ипостас, т.е Личност, во смисла дека Тој во себе содржи две природи – Божја и човечка, неразделно, неслиено, неразлучно и непроменливо соединети, немаше потреба да исполни ниту едно правило или обичај од старозаветниот Закон.
Ниту имаше потреба од обрезание во осмиот ден, ниту од претставување пред Бог во храмот на четириесеттиот ден, ниту од принесување жртви за очистување, ниту од послушност кон родителите, ниту од што било кое според Законот требаше да се исполнува.
Но, зошто да зборуваме за старозаветниот Закон?
Па, Тој лично немаше потреба ниту од Крштение, ниту од искушување, ниту од Преображение, ниту од Тајна вечера, ниту од Распетие, ниту од Смрт и Погребение, ниту од Воскресение, ниту од Вознесение и оддесно на Отца седење!
И природно, логички се наметнува прашањето:
Зошто тогаш се случува целата оваа Божествена Икономија (Домострој), оваа божествена интервенција меѓу нас луѓето, во светот и времето?
Одговорот е ист како што читаме и во Симболот на верата: „заради нас и нашето спасение!“
Од љубов сме создадени и од љубов, после падот, сме спасени.
Последиците од падот, во човековата природа, не би можеле да се исцелат доколку таа не стана и природа на Синот Божји и доколку на тој начин не го помина целиот човеков животен пат од раѓањето, преку страдањето, до самата смрт и воскресение.
Богочовекот Христос и самата смрт ја посвои за да ја уништи со Своето Воскресение.
Но, Господ Христос ги презеде само непропадливите (нетрулежните) страсти на човековата природа, последици од Адамовиот грев и пад: гладот, жедта, заморот, напорот, страдањата, солзите, стравот пред смртта и самата смрт, и сите останати кои по природа им припаѓаат на сите луѓе. Богочовекот зеде сè освен гревот, односно подложноста на грев.
Отец Јован Маендорф, согласно свети Леонтиј Ерусалимски, вели:
„Предвечниот Логос е субјектот (на кое било страдање и) на смртта Христова, зашто во Христос нема друг личен субјект освен Логосот – единствено ’некој‘ може да умре, а не ’нешто‘ или природа или плот“.
Синот и Логосот Божји е субјект на страдањата, но потполно своеволно, а не поради самата страдалност на човечката природа. Овој персонален аспект на православната Христологија секогаш треба посебно да се нагласи.
Значи, Богочовекот Христос е Тој Кој нè спасува со сите Негови богочовечки и спасоносни дела од Неговиот живот, како и со испраќањето и своеволното слегување на Светиот Дух Господ; како и, што е посебно важно за нас, со основањето на новозаветната Црква како Тело Христово, чија Глава е Тој.
Како што вели светилникот на Православието, Григориј Палама:
„Човечката природа на Исус во ипостасна смисла е едно со Логосот, и во неа божествените енергии, кои го имаат Логосот за свој извор, проникнуваат во создадената природа и ја обожуваат“.
И, како што научивме пак од овој свет Отец, ова соединување според Ипостас и ваквото обожение на човечката природа на Исус Христос им станува извор на божествениот живот и обожението на сите оние што се во Него, на сите оние што се во Црквата – Телото Негово, и што живеат во нејзините Свети Тајни и со нејзините свети добродетели.
Читав негде одамна – кај преподобен Јустин Ќелиски, ако добро паметам – дека ние православните Христијани сме Христос продолжен низ сите векови, дека Христос го живее нашиот живот и дека ние го живееме Неговиот живот.
Среќавајќи се постојано во нашиот живот со Тајната Христос и живеејќи ја таа Тајна, забележуваме дека Богочовекот Христос преку Својот живот нè води и ни ги покажува трите степени на духовниот развој.
Низ нив, нормално, ние треба да поминеме, а не дека Тој ги поминувал.
Од Своето Зачнување и Рождество, па сè до Своето Крштение, Христос ни го покажува степенот на чистење на срцето од страстите.
И што уште ни покажува?
Ни покажува многу јасно и силно дека не ќе можеме правилно духовно да растеме ако не го восогласиме начинот на нашиот живот со степенот од духовниот развој на кој се наоѓаме, како и со местото и улогата што ги имаме во Црквата и во општеството, а восогласувањето секогаш започнува со послушание.
Гледајте Го Христос, Кој иако Бог, колку до совршенство им е послушен на Својата Мајка и на Праведниот Јосиф, како и на правилата на Законот, и тоа до Својата триесетта година.
Што да кажам за нас денес кои сме почетници во православниот духовен живот, но кои личиме како да немаме поим што ни се случува, а камоли нашиот ум доброволно и свесно да го ставиме во процес на исцеление, поточно под духовно раководство на нашиот духовен отец, во анонимност!?
И да мируваме во таа состојба барем неколку години по влегувањето во Црквата.
Башка што сме во прелест дека нешто знаеме и дека имаме некаква просветленост, па упорно се самопромовираме на социјалните мрежи.
Башка што духовно се самораководиме, па уште сакаме и други да раководиме… А за композицијата од прелести што потоа се налепува, сега немам ни време ни место да зборувам. Ги гледаме сегде околу нас…
Од Своето Крштение па до Своето Погребение, Христос ни го покажува степенот на просветлување на умот.
И што уште ни покажува?
Ни покажува многу јасно и силно дека ако сакаме правилно и без пречки да го поминеме и надминеме овој степен, не ќе можеме на друг начин освен, главно, преку многустрадалната љубов и кон непријателите и преку секојдневно повеќечасовно погребување на нашиот ум во длабочините на нашето срце.
При примарната функција, умот, преку молитвата, ја насочува својата енергија кон Бог, а при секундарната функција, преку сетилата, ја носочува својата енергија кон созданието.
Примарната функција на умот, човекот ја користи за комуникација – за однос и заедница со Бог.
Секундарната, човекот ја користи за комуникација со тварта, со созданиjата.
Секундарната функција на умот се нарекува разум.
Секундарната функција на умот – разумот, пак, функционира правилно само доколку правилно функционира и примарната функција, т.е. доколку Божјата несоздадена и обожителна енергија и светлина се соедини со кон неа правилно насочената човeчка енергија, при вршењето на примарната функција на умот (молитвата), и кога при тоа енергетско соединување човечката енергија биде преобразена и просветлена. Оваа состојба се препознава по дарот на молитвата во срцето.
Оваа состојба на просветлување на умот е и крај на дуализмот во човекот; крај на внатрешната подвоеност и на чувството на отцепеност од овој свет и на неодговорноста за неговиот грев; и крај на пресудното влијание на светот врз енергијата на нашиот ум (разум).
Со прости зборови, само просветлен ум (разум), преку умно-срдечната молитва, во Црквата, може правилно да расудува и во комуникацијата со Бог и со овој свет и неговите појави.
Од Своето Воскресение па сè до Своето Вознесение, Христос ни го покажува степенот на обожение на нашата личност, и на душата и на телото.
И што уште? Ќе видиме…
Прво треба да го доживееме нашето лично сретение со Тајната Христос во Црквата, како и во лицето на секој еден човек кој страда, а кој Божјата Промисла го внесува во нашиот живот.
Кој го превиди оној кој страда, нека не се надева на никакво Сретение.
Возљубени, на нас останува да покажеме дали сакаме Христос да Го сретнеме и примиме во нашите прегратки на крајот од нашиот живот, како свети Симеон;
или сакаме да Го сретнеме и примиме во прегратките на нашето срце уште во нашата младост, како извор на непоматена радост, светлина и сила; или сакаме како Апостолот со неизглаголива радост да воскликнеме:
„И јас веќе не живеам, туку Христос живее во мене.
А тоа што сега живеам во тело, живеам со верата во Синот Божји, Кој ме засака и Себеси се предаде за мене“ (Гал. 2, 20)…
Кажувам за повеќе „сретенија“ кои едно без друго не се можни.
Господи Исусе Христе, помилуј нас!
Митрополит Наум Струмички
