БЕСЧУВСТВИТЕЛНОСТ НА ДУШАТА
• „Што е тоа грев? Ние за такво нешто не сме ни слушнале?” – ќе кажат многумина.
Според мислењето на Светите Отци, бесчувствителноста е умртвување на духовните чувства, невидлива смрт на човечкиот дух за духовните предмети, co крајна развиена живост во однос на материјалните предмети.
Се случува при телесна болест да се исцрпат сите сили и да свенат сите способности на телото: тогаш болеста, која не си наоѓа храна, престанува да го мачи телото; таа го напушта болниот и го остава изнемоштен, неспособен за дејствување заради исцрпеноста од страдањата, co страшна слабост, која не се изразува низ некакво посебно страдање.
Истото тоа се случува и co човечкиот дух.
Долготрајно немарниот живот co постојана расеаност, co постојани доброволни прегрешенија, co заборав на Бога, на вечноста, co невнимание или само co површно внимание во однос на евангелските заповеди и учењето на Евангелието, му го одзема на нашиот дух чувството за духовните предмети и го умртвува во однос на нив.
Тие за него како да престануваат да постојат, бидејќи престанал да живее за нив: сите негови сили се насочени само на материјалното, минливото, суетното и гревовното.
Секој што сака постојано и темелно да ја истражува својата душа, во неа ќе види болест на бесчувствителност, ќе види колку е важна и тешка таа бесчувствителност и ќе сфати дека таа е пројавување и сведоштво на мртвилото на духот.
Каква душевна здодевност не’ обзема кога сакаме да читаме од Словото Божјо!
Како ни се чини нejacно, неважно и чудно сето она што го читаме! Колку би сакале што побргу да се ослободиме од читањето! Зошто?
Бидејќи не го чувствуваме Словото Божјо. Каква рамнодушност чувствуваме кога ќе застанеме на молитва! Како само брзаме да го завршиме нашето површно молење, исполнето co расеаност!
Зошто? Бидејќи се отуѓивме од Бог: веруваме во Божјото постоење со мртва вера, за нашите чувства Он не постои.
Зошто заборавивме на вечноста? Зарем сме исклучени од бројот на оние што треба да стапат во нејзината бескрајна област?
Зарем не ни претстои смрт, како и на другите луѓе?
Зошто? Бидејќи co сето свое битие се прилепивме за материјалното, никогаш не размислуваме и не сакаме да размислуваме за вечноста, го загубивме нејзиното скапоцено претчувство и стекнавме лажно чувство во врска co нашето земно странствување, кое земниот живот ни го претставува како бесконечен.
Ние толку многу сме заведени co тоа лажно чувство, што во склад co него го уредуваме целото наше дејствување, принесувајќи ги способностите на душата и на телото на жртва на пропадливост и не се грижиме за другиот свет што не очекува, иако, секако треба да станеме вечни жители на тој свет.
Зошто од нас како од извор се излеваат празнословието, смеењето, осудувањето на ближните и потсмевот?
Зошто, без да се оптоваруваме, многу време поминуваме во празно веселење и не можеме да се заситиме, па се трудиме едно суетно занимање да го замениме co друго, не сакаме ниту малку време да посветиме на разгледување на своите прегрешенија и плачење заради нив?
Бидејќи стекнавме наклонетост за грев, за се’ што е суетно, за се’ што внесува грев во човекот и co што се храни гревот во човекот; бидејќи ја загубивме склоноста за сите занимања кои воведуваат во човекот и кај него ги намножуваат и ги чуваат богољубените добродетели.
Непријателскиот свет на Бог и паднатите ангели во душата засадуваат бесчувствителност, преку содејство на нашата слободна волја. Таа расте и се засилува co живот според начелата на светот; таа расте и се засилува од покорувањето на својот паднат разум и волја,од откажувањето да му се служи на Бог и од немарното служење на Бог.
Кога бесчувствителноста ќе се скамени во душата и кога ќе стане нејзина особина, тогаш светот и неговите господари го удираат својот печат на каменот. Овој печат се состои во општењето на човековиот дух co паднатите духови, во тоа што човековиот дух ги усвојува впечатоците кои кај него ги произвеле паднатите духови, во потчинување на насилното влијание и власт на отфрлените духови.
• Некои, кои не се занимаваат co душевно дејствување, или сосема малку се занимаваат co него, туку се занимаваат само co телесното, и тоа не без примеси на фарисејство (бидејќи дејствувањето кое е само телесно, не може да помине без фарисејство), воопшто не чувствуваат грижа на совеста и не ги чувствуваат нејзините прекори заради грешноста, па затоа таквата своја состојба на спокој ја сметаат достојна за пофалба.
Во таквото свое мислење тие се потпираат на многу свои јавни добри дела и човечки пофалби. Врз основа на ова, тие ваквата своја состојба на спокој ја сметаат како директна последица на богоугодното дејствување и беспрекорниот живот, исполнет co добродетели.
Нивното спокојство повремено се претвора во нагонска радост: тие не се стеснуваат таквата радост да ја сметаат за благодатна.
Тажно самозалажување! Душепогубна заслепеност! Самозалажувањето овде е засновано на умисленост, а умисленоста е повреда на духовното око, која настанала како резултат на неправилно дејствување, a paѓa уште понеправилно дејствување.
Возљубен брате, спокојството co кое се уверуваш во правилноста на својот пат, не е ништо друго, туку недостаток на совест за својата грешност и чувство на грешност, кои потекнуваат и произлегуваат од немарниот живот, a радоста која во тебе повремено се јавува заради надворешниот успех и човечките пофалби, никако не е духовна и света радост: таа е плод на гордост, самозадоволство и суета.
Таквата состојба на умислено спокојство Светите Отци го нарекуваат бесчувствителност, умртвување на душата, смрт на умот пред смрт на телото. Бесчувствителноста или умртвеноста на душата се состои во одземање и отстапување на сетилото за покајание и плач од нашиот дух, како и отстапување на спасоносната немоќ, која се нарекува смиреност, од нашето срце.
Кога ja нема таа немоќ на срцето и кога човекот живее во умислено спокојство, тогаш тоа сигурно е обележје на неправилен начин на размислување, неправилен подвиг, самозалажување.
„Колку и да живееме возвишено – рекол свети Јован Лествичник – ако не сме стекнале скрушеност на срцето, тогаш тој живот е лажен (привиден) и суетен”.
Недостатокот на скрушеност потекнува од невнимателниот живот, од излегувањето од келијата кога не е време за тоа, од неправовремени разговори, шеги, смеи, празнословие и зборливост, од јадење и прејадување, од пристрасност, од примање и усвојување на суетни помисли, гордост.
• Состојбата на бесчувствителност е толку важна за нашиот невидлив непријател, што тој на секој начин се труди да не’ задржи и да не’ утврди во таквата состојба, не вознемирувајќи не’ co други страсти, ниту co надворешни искушенија, бидејќи гордоста и самозадоволството, кои вообичаено се последица на закоравената бесчувствителност, се доволни да ни ги земат сите духовни плодови и да не’ одведат во пропаст.
Бесчувствителноста е уште пострашна, бидејќи оној кого го обзела не сфаќа во каква бедна состојба се наоѓа: тој е заведен и заслепен co гордост и co самозадоволство.
Пренесено од книгата “Енциклопедија на православниот духовен живот” од свети Игнатиј Брјанчанинов
Подготви: Мина Даниловска
