Роднина на апостолот Павле, Евреин од Евреите што живееја по елинските области.
Беше прв од Седумте ѓакони коишто Светите апостоли ги ракоположија и ги поставија на служба на грижа за сиромасите во Ерусалим.
Затоа и го нарекоа архиѓакон.
Со силата на својата вера вршеше големи чуда меѓу луѓето.
Злобните Евреи се препираа со него, но беа секогаш победувани од неговата мудрост и од силата на Светиот Дух Којшто дејствуваше преку него.
Тогаш посрамени Евреите, свикнати на измами и клевети, го побунија народот и народните старешини против невиниот.
Клеветата против Стефан велеше дека хулел на Бога и на Светиот пророк Мојсеј.
Брзо најдоа лажни сведоци коишто тоа и го потврдија.
Тогаш Стефан застана пред народот и сите видоа дека лицето негово е како лице на ангел, т.е. озарено од благодатна светлина како што некогаш беше Мојсеј кога говореше со Бога.
Стефан ги отвори своите усни и ги пореди многубројните доброчинства и чуда Божји извршени од Бога во минатото над народот израилски, но и многубројните злосторства и противења кон Бога од страна на тој народ.
Особено ги изобличи за убиството на Господ Христос, нарекувајќи ги предавници и крвници. И додека тие чкртаа со забите, Стефан погледна и го виде небото отворено и славата Божја. Тоа што го виде тој им го објави на Евреите:
„Еве, ги гледам небесата отворени и Синот Човечки кај седи од десната страна на Бога“ (Дела 7). Тогаш пакосниците го изведоа надвор од градот и го убија со камења. Меѓу неговите мачители беше и неговиот роднина Савле, подоцна апостол Павле.
Во тоа време на некој камен во далечината стоеше Пресвета Богородица со Свети Јован Богослов и го гледаа мачеништвото на првиот маченик за вистината на нејзиниот Син и Бог, молејќи Го Бога за Стефана.
Ова се случи една година по слегувањето на Светиот Дух на апостолите. Телото на Св. Стефан тајно го зеде и го погреба на својот имот Гамалиил, кнез еврејски, а потаен христијанин.
Така заврши во слава првенецот меѓу христијанските маченици и се пресели во Царството на Господ Исус Христос.
Светиот првомаченик и архиѓакон Стефан
